Czarne skrzynki w samochodach – od kiedy?

„Ja jechałem zgodnie z przepisami, to ona we mnie wjechała!”. Tak może się tłumaczyć sprawca wypadku.

Potem powstaje problem – trzeba wezwać policję, która rozpyta uczestników, świadków, przeanalizuje miejsce zdarzenia i wyda opinię. Ta opinia nie jest jednak wiążąca i w razie braku wyjaśnienia sporu, sprawa trafia do sądu.

Część problemu rozwiązywały kamery w samochodach, ale nie wszystkie.

Kolejnym rozwiązaniem mają być czarne skrzynki w samochodach. Od kiedy producenci muszą je instalować? Ile będą kosztowały? Czy cena pojazdów wzrośnie z tego powodu? 

Dowiesz się z tego artykułu.

Czym są czarne skrzynki w samochodach?

Czarne skrzynki w samochodach, to urządzenia rejestrujące dane o pojeździe i jego zachowaniu podczas jazdy. Z angielskiego nosi nazwę EDR – Event Data Recorder – co można przetłumaczyć jako „rejestratory danych zdarzeń”.

Kiedy mowa o czarnych skrzynkach, trudno uniknąć skojarzeń z samolotami. Niemniej EDR-y w autach będą się różnić od podobnych urządzeń w samolotach.

Cecha	Czarne skrzynki w samochodach (EDR)	Czarne skrzynki w samolotach
Czas rejestracji	Ok. 5 sekund przed i po zdarzeniu	Cały czas trwania lotu
Zakres danych	Głównie parametry jazdy i zachowanie pojazdu	Szeroki zakres danych, w tym rozmowy załogi i parametry lotu
Cel	Badanie wypadków drogowych, poprawa bezpieczeństwa na drogach	Badanie katastrof lotniczych
Wytrzymałość	Standardowa	Ekstremalna (ognioodporne, wodoodporne)
Dostępność danych	Relatywnie łatwa, dostępne dla różnych instytucji	Ściśle kontrolowana, analizowana przez specjalne komisje
Obowiązek montażu	Od 7 lipca 2024 (UE) dla nowych samochodów	Obowiązkowe od wielu lat
Typ rejestrowanych danych	Prędkość, przyspieszenie, użycie hamulców, działanie systemów bezpieczeństwa	Parametry lotu, rozmowy załogi, dane z systemów pokładowych

Od kiedy czarne skrzynki w samochodach?

Od 7 lipca 2024 roku wszystkie nowo rejestrowane samochody osobowe i dostawcze do 3,5 tony w Unii Europejskiej muszą być wyposażone w czarne skrzynki. Dla pojazdów ciężarowych i autobusów obowiązek ten wejdzie w życie 7 stycznia 2026 roku.

Producenci muszą również udostępniać dane techniczne i narzędzia diagnostyczne potrzebne do pozyskiwania i interpretacji danych z EDR

Jakie dane zapisują czarne skrzynki w autach?

Czarne skrzynki w samochodach rejestrują szereg kluczowych parametrów związanych z jazdą pojazdu. Ich listę przekazał Instytut Transportu Samochodowego i są to:

• Prędkość pojazdu
• Ciśnienie w układzie hamulcowym
• Użycie hamulca
• Stan pasów bezpieczeństwa
• Przyspieszenie wzdłużne i poprzeczne
• Ruch obrotowy pojazdu
• Kąt przechyłu pojazdu
• Kąt obrotu kierownicy
• Prędkość obrotową silnika
• Tryb pracy skrzyni biegów
• Stopień wciśnięcia pedału gazu
• Aktywację poduszek powietrznych
• Działanie systemów bezpieczeństwa (ABS, ASR, ESP itp.)
• Działanie tempomatu.

Ważną informacją jest czas zapisu danych przez czarne skrzynki. EDR rejestruje dane z okresu 5 sekund przed zdarzeniem drogowym i 5 sekund po nim. Oznacza to, że urządzenie działa w trybie ciągłym, nadpisując starsze dane nowszymi, ale w momencie wykrycia zdarzenia (np. kolizji) zachowuje kluczowe informacje z tego 10-sekundowego przedziału czasowego.

System EDR działa przez cały czas pracy samochodu, odczytując i zapisując dane z czujników w pamięci, które następnie nadpisuje w celu przechowywania tylko tych aktualnych. To pozwala na dokładną analizę sytuacji, która doprowadziła do wypadku, oraz zachowania pojazdu bezpośrednio po nim.

Dlaczego wprowadzono obowiązek montowania czarnych skrzynek?

Decyzja o wprowadzeniu obowiązku montowania EDR została podjęta przez Parlament Europejski i Radę UE 5 lat temu, z terminem wejścia w życie 7 lipca 2024 roku dla samochodów osobowych i dostawczych do 3,5t, oraz 7 stycznia 2026 roku dla pojazdów ciężarowych i autobusów

Jak czarne skrzynki wpłyną na rynek?

Potencjalne korzyści z wprowadzenia czarnych skrzynek

Korzyści były głównym argumentem za wprowadzeniem systemów EDR w samochodach. Docelowo ten przepis powinien doprowadzić do:

– zmniejszenia liczby wypadków drogowych,

– poprawy bezpieczeństwa drogowego,

– poprawy szybkości przy wyjaśnianiu przyczyn wypadków.

Dane z EDR-ów pomogą producentom aut dalej doskonalić systemy bezpieczeństwa, a ustawodawcom – kształtować przepisy, by to bezpieczeństwo poprawić.

Dokładniejsze ustalenie przyczyn wypadków odciąży policję, sądy i likwidatorów szkód w firmach ubezpieczeniowych.

Kwestie prywatności i dostępu do danych

W związku z wprowadzeniem obowiązku montowania czarnych skrzynek w nowych samochodach pojawiają się pewne obawy:

1. Istnieją obawy o naruszenie prywatności kierowców poprzez zbieranie i przechowywanie danych o ich zachowaniu na drodze.
2. Pojawia się pytanie o zabezpieczenie zgromadzonych informacji przed nieautoryzowanym dostępem lub cyberatakami.
3. Niektórzy obawiają się, że dane z EDR mogą być wykorzystywane przez ubezpieczycieli do podnoszenia składek lub przez organy ścigania do nakładania mandatów.
4. Istnieją obawy, że obowiązek montażu EDR może przełożyć się na wzrost cen nowych samochodów.
5. Pojawiają się pytania o dokładność i niezawodność rejestrowanych danych, szczególnie w ekstremalnych warunkach wypadku.

Docelowo producenci pojazdów muszą zapewnić, że dane użytkowników będą anonimizowane, aby nie było możliwości identyfikacji osoby fizycznej. W praktyce może to wyglądać różnie.

Na tej samej zasadzie przepisy RODO nakładają obowiązki na przedsiębiorców, a mimo to co jakiś czas któraś firma dostaje karę od prezesa UODO za nieprzestrzeganie tych przepisów, ewentualnie po ataku hakerskim i wycieku danych.

Rola czarnych skrzynek w ubezpieczeniach i postępowaniach sądowych

Dla branży ubezpieczeń to bardzo dobra wiadomość. Wiele wypadków uda się łatwiej i szybciej wyjaśnić, co obniży koszty likwidacji szkód. Mniej spraw trafi do sądu.

Dla ubezpieczycieli EDR to prawdziwa kopalnia danych. Dzięki precyzyjnym informacjom o zachowaniu pojazdu przed, w trakcie i po kolizji, proces likwidacji szkód może stać się znacznie bardziej efektywny. Obiektywne dane z czarnej skrzynki mogą pomóc w szybszym i sprawiedliwszym rozstrzyganiu spornych roszczeń, co potencjalnie obniży koszty operacyjne firm ubezpieczeniowych.

Jednak największą szansą wydaje się możliwość personalizacji ofert ubezpieczeniowych.

Telematyka i Internet Rzeczy (IoT) w połączeniu z uczeniem maszynowym, AI i Big Data może pozwolić na przewidywanie szkodowości danego klienta. W rezultacie ubezpieczyciele mogliby oferować niższe składki bezpiecznym kierowcom, jednocześnie podnosząc je dla osób jeżdżących ryzykownie. To podejście znane jako „Pay How You Drive” (PHYD) może znacząco zmienić model biznesowy branży ubezpieczeniowej.

Dodatkowo taka ilość danych pomogłaby usprawnić algorytmy obliczania ryzyka.

Z drugiej strony, dostęp do tak szczegółowych danych rodzi obawy o prywatność. Ubezpieczyciele muszą być niezwykle ostrożni w kwestii gromadzenia i przetwarzania informacji z EDR, aby nie naruszyć przepisów o ochronie danych osobowych. Konieczne będzie wypracowanie przejrzystych zasad dotyczących wykorzystania tych danych i uzyskania zgody klientów.

Innym wyzwaniem może być konieczność inwestycji w nowe technologie i szkolenia pracowników. Analiza danych z EDR wymaga specjalistycznej wiedzy i narzędzi, co może początkowo zwiększyć koszty operacyjne firm ubezpieczeniowych.

Znaczenie czarnych skrzynek dla producentów samochodów

Przede wszystkim, dane zbierane przez EDR są nieocenionym źródłem informacji, umożliwiającym doskonalenie technologii bezpieczeństwa i rozwój nowych produktów. Analiza zachowania pojazdów podczas wypadków pozwala na projektowanie bezpieczniejszych i niezawodnych samochodów. To z kolei może przełożyć się na lepszą reputację marki i zwiększenie sprzedaży.

Jednak wprowadzenie EDR wiąże się również z pewnymi obawami. Producenci muszą zadbać o odpowiednie zabezpieczenie danych przed nieautoryzowanym dostępem, co może wymagać dodatkowych inwestycji w cyberbezpieczeństwo. Ponadto, istnieje ryzyko, że dane z EDR mogą być wykorzystane przeciwko producentom w przypadku sporów prawnych dotyczących wad produktu.

Z drugiej strony, EDR może służyć jako narzędzie ochrony prawnej, pomagając producentom w obronie przed nieuzasadnionymi roszczeniami. Obiektywne dane z czarnej skrzynki mogą pomóc w wyjaśnieniu przyczyn wypadków i udowodnić, że pojazd działał prawidłowo.

Wreszcie, EDR otwiera nowe możliwości w zakresie obsługi klientów. Lepsze zrozumienie zachowań kierowców i potrzeb klientów, możliwe dzięki danym z EDR, może przyczynić się do poprawy obsługi posprzedażowej i zwiększenia satysfakcji klientów.

Podsumowanie

• Od 6 lipca 2022 roku wszystkie nowo homologowane modele samochodów w UE muszą mieć EDR. Obowiązkowe wyposażenie w samochodowe czarne skrzynki (rejestratorów EDR) od 7 lipca 2024 roku dla nowych samochodów osobowych i dostawczych do 3,5 tony w Unii Europejskiej. Dla ciężarówek i autobusów obowiązek zacznie się 7 stycznia 2026 roku.
• EDR rejestrują dane: prędkość obrotową silnika, użycie hamulców, stan pasów bezpieczeństwa, prędkość pojazdu, ciśnienie w układzie hamulcowym, aktywację systemów bezpieczeństwa (ABS, ASR, ESP). Czas zapisu danych: 5 sekund przed i po zdarzeniu drogowym.
• Korzyści, obawy i wpływ:
  • Na kierowców: poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego, obawy o naruszenie prywatności użytkowników pojazdów, brak znaczącego wzrostu cen samochodów.
  • Na ubezpieczycieli: efektywniejsze rozstrzyganie roszczeń, personalizacja ofert ubezpieczeniowych, konieczność zabezpieczenia danych przed nieautoryzowanym dostępem.
  • Na producentów aut: doskonalenie systemów bezpieczeństwa, zabezpieczenie danych przed nieautoryzowanym dostępem, możliwość obrony przed nieuzasadnionymi roszczeniami.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o czarne skrzynki w samochodach

Czy samochody z czarnymi skrzynkami będą droższe?

Nie ma jednoznacznych informacji o znaczącym wzroście cen samochodów z powodu montażu czarnych skrzynek (EDR). Wiele nowych aut już posiada te urządzenia, a koszty ich produkcji i instalacji są relatywnie niskie. Producenci prawdopodobnie wliczą te koszty w ogólną cenę pojazdu bez wyraźnego jej podnoszenia.

Ile kosztuje czarna skrzynka do samochodu?

Dokładny koszt czarnej skrzynki (EDR) do samochodu nie jest powszechnie znany, gdyż jest to element zintegrowany z systemami pojazdu. Szacuje się jednak, że koszt produkcji i montażu EDR jest stosunkowo niski w porównaniu do całkowitej wartości samochodu. Producenci zazwyczaj nie podają osobno ceny tego komponentu.

Jakie samochody mają EDR?

Od 6 lipca 2022 roku wszystkie nowo homologowane modele samochodów w Unii Europejskiej muszą być wyposażone w EDR. Od 7 lipca 2024 roku obowiązek ten obejmie wszystkie nowo rejestrowane samochody osobowe. Wiele współczesnych aut, szczególnie tych z zaawansowanymi systemami bezpieczeństwa, już posiada EDR, nawet jeśli nie jest to wyraźnie zaznaczone.

Które samochody muszą mieć czarne skrzynki?

• Od 7 lipca 2024 roku: Wszystkie nowo rejestrowane samochody osobowe (kategoria M1) i dostawcze do 3,5 tony (kategoria N1).
• Od 7 stycznia 2026 roku: Wszystkie nowo rejestrowane samochody ciężarowe i autobusy (powyżej 3,5 tony).

Czy muszę instalować czarną skrzynkę w moim samochodzie?

Nie. Nie musisz instalować czarnej skrzynki (rejestratora EDR) w swoim obecnym samochodzie. Obowiązek montowania tych urządzeń dotyczy tylko nowo rejestrowanych pojazdów. Samochody zarejestrowane przed tymi datami nie podlegają obowiązkowi montażu czarnych skrzynek.